Inga schreef in haar boek “Van kramp naar kracht” de inleidende woorden: “Zelfs de meest geprezen CEO’s en politieke (én religieuze TK) leiders overkomt het; overvallen worden door een kramp. Een onbegrijpelijke uitbarsting of dichtklappen die in geen relatie staat tot wat er gebeurt. Hoeveel beheersing je ook hebt in wat je doet en hoe je denkt, emoties kunnen je elk moment overvallen en jouw autonomie teniet doen. Je hersenen functioneren anders (schrik raakt aan overleving TK) waardoor je in een emotionele kramp schiet. Dat veroorzaakt schade, voor jezelf, je carrière en je relaties.”
Als mensen hebben we allemaal een wezensschrik, de schrik van het bestaan zelf; het ‘ik ben er.’ Zonder noodzaak alleen met een oorzaak. Bewust of (veelal) onbewust. Op het onbewuste zijn m.i. veel verhalen en religies gebaseerd. Om betekenis en zin te geven en daarmee iets van zekerheid, vertrouwen, heelheid en geruststelling te scheppen.
Waar het hier over gaat is iets anders. Dat wil zeggen het is wel geënt op onze evolutionaire schrik en besef er te zijn. Maar op peroonlijk-psychologisch niveau ontstaat de kramp waar Inga het over heeft vaak door een gebeuren uit je hele vroege jeugd. Waardoor één of twee behoeften chronisch niet vervuld zijn. Ik noem ze wezensbehoeften.
Bijna iedereen herkent het wel; schijnbaar uit het niets ontplof je bij een opmerking of klap je dicht.
Een voorbeeld: Je wordt bij je leidinggevende gevraagd te komen n.a.v. een verslag dat je had toegezegd te schrijven. Je hebt het om bepaalde redenen niet af. Hij stelt de vraag: “Hoe kan het dat je het verslag niet af hebt? Het had voor het weekend al op mijn bureau moeten liggen. Je had dat ook toegezegd. En ook geen bericht dat het niet op tijd lukte, ik baal enorm.” Je begint te zweten, je krijgt het benauwd, begint te hakkelen, en zegt toe het morgen in te leveren. Eenmaal buiten komen de verwijten zowel naar je leidinggevende als naar jezelf. “Waarom heb ik het dan ook niet direct gedaan? Wat ben ik toch een sukkel, en lui ook nog…” Voor alle duidelijkheid het had ook een woedeuitbarsting kunnen zijn of een ijskoude onverschilligheid. Afhankelijk van je persoonlijkheid en karakter maar in wezen hetzelfde. Weg autonomie.
De fysieke reactie is de schrik. De oordelen-lawine is het verdwijnen in slachtofferschap. De schrik kun je niet vóór zijn, wel leren herkennen. De oordelen en je slachtofferschap kun je, zodra je ziet dat je een keus hebt, overwinnen, of liever, achter je laten. Die keus zit erin dat je herkent dat je buitenproportionele reactie van angst, woede of onverschilligheid gebaseerd is op een aangeleerd patroon, een overlevingsmechanisme. Iets dat je nu helemaal niet meer nodig hebt. Je herpakt je autonomie en kun wat van de ander is, in dit geval de boosheid of frustratie dat het niet af is, bij de ander laten. Om bij het voorbeeld te blijven:
“Hoe kan het dat je het verslag niet af hebt? Het had voor het weekend al op mijn bureau moeten liggen. Je had dat ook toegezegd. En ook geen bericht dat het niet op tijd lukte, ik baal enorm.” Je begint te zweten en herkent je reactie en de angst en besluit niet in je eigen valkuil mee te gaan. “ Ik begrijp dat je baalt dat het niet af is. Ik heb prioriteit aan andere dingen gegeven en had het dus niet moeten toezeggen. Ik zal daar beter op gaan letten. Morgen lukt het niet, wel overmorgen eind ochtend. Dat beloof ik. Akkoord?”
De hele dynamiek verandert doordat je je eigen verantwoordelijkheid neemt zonder te vervallen is spijt, schuld of schaamte. Geen slachtofferschap, wel een stuk autonomie.
Welke gebeurtenis eraan je kramp te grondslag ligt onderzoeken we individueel of in een groep in een sessie of training. Herkennen en erkennen is de eerste stap, trainen is nodig om het nieuwe veel heilzamere perspectief je eigen te maken.
Ik gebruik daarbij het boek ‘Kraak je eigen kramp’ van Inga Teekens.